صدای باد

پیشرفت تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی، در زندگی بشر سهم بسزایی داشته است. نمی توان تغییرات بنیادین ناشی از ظهور تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی را در عرصه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی نادیده گرفت. کاستلز معتقد است از آنجا که انتقال و جریان فرهنگ از طریق ارتباطات صورت می گیرد، حوزه ی فرهنگ که نظام هایی از عقاید و رفتارها را شامل می شود و ساخته ی تاریخ می باشد، با ظهور تکنولوژی جدید دستخوش دگرگونی های بنیادین می گردد. ورود فن آوری های ارتباطی، دگرگونی بنیادینی را در ساختار مناسبات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. (کاستلز،383:1384 پی آمد این امر شکل گیری نوع جدیدی از تعاملات انسانی است که ضمن تمایز از الگوهای ارتباطی مرسوم در رسانه های ارتباط جمعی عملاً فرصت های نوینی را در جهت تجلی خود و هویت، به وجود آورده است. (گرگی، 53:1385)

فرآیند هویت یابی در دوران مدرن تغییر شکل داده است. در گذشته، مکان نقش کلیدی در خلق هویت اجتماعی افراد داشت، چرا که افراد در محیط های کوچک و بسته زندگی می کردند و هویت اجتماعی آن ها از طریق ارتباط رودررو با اطرافیانشان در یک محیط ثابت شکل می گرفت. افراد کمتر با دنیای خارج ارتباط داشتند و سنت های بومی- محلی بخش اعظم هویت آن ها را شکل می داد. بدنبال مدرنیته و خصوصاً بدنبال ظهور تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، نقش مکان در شکل دهی به هویت بسیار کمرنگ شد، چرا که رسانه ها و تکنولوژی های ارتباطی قادرند فرد را از مکان خودش جدا کنند و به جهان پیوند بزنند، در نتیجه افراد با منابع هویت یابی متکثری روبه رو هستند و هویت یابی شکلی غیر محلی و جهانی پیدا کرده است.

گیدنز برای شرح تغییر نقش مکان در مدرنیته ی متأخر از اصطلاح از جا کندگی استفاده می کند. او معتقد است که جدایی زمان و مکان در دوره ی مدرنیته ی متأخر، شرط وقوع فرآیند از جا کندگی است. از جاکندگی، کنده شدن روابط اجتماعی از محیط های محلی، هم کنش و تجدید ساختار این محیط ها در راستای پهنه های نامحدود زمانی- مکانی است.(گیدنز، 25:1384)

تامپسون نیز معتقد است با ظهور رسانه ها اشکال قدیمی ارتباط و عمومیت تغییر کرده و شکل جدیدی از رؤیت پذیری ایجاد شده است. او در کتاب خود با عنوان رسانه ها و مدرنیته (154:1380) می نویسد: پیش از تحول رسانه ها، عمومی بودن افراد و رویدادها بسته به سهیم بودن آنها در یک محل واحد بود. یک رویداد هنگامی به صورت یک رویداد عمومی در می آمد که در برابر جمعی از افراد که در وقوعش حضور داشتند، به اجرا در می آمد.

تامپسون برای تبیین روشن تر نقش رسانه ها در دنیای مدرن امر خصوصی و عمومی را از هم تفکیک می کند. عمومی چیزی است که قابل رؤیت یا مشاهده باشد، آنچه که در برابر حضار به اجرا درآید، چیزی که برای همه یا بسیاری از افراد، دیدن و شنیدن درباره اش آزاد باشد. در مقابل، خصوصی چیزی است که از دید پنهان باشد، چیزی است که بطور خصوصی یا مخفیانه یا در میان دایره ی محدودی از افراد گفته یا انجام شود. در این معنی، صورت دو وجهی عمومی- خصوصی باید با عام بودن در برابر خاص بودن، آشکار بودن در مقابل پنهان بودن و رؤیت پذیری در مقابل عدم رؤیت پذیری سر و کار داشته باشد. کنش عمومی، کنشی قابل رؤیت است که آشکارا انجام می شود، چنانکه هر کسی می تواند آن را ببیند؛ حال آنکه کنش خصوصی نامرئی است، عملی است که در خفا و در پشت درهای بسته انجام می شود. (تامپسون 152:1380)

شاید بتوان ادعا کرد که ظهور تکنولوژی ها و رسانه های جدید و دگرگونی ها و تغییرات ناشی از آن، تأثیر عمیق تری بر جوانان دارد:

طولانی شدن دورة جوانی و نوجوانی، رواج شیوه های جدید رفتار اجتماعی برای پر کردن فضای زندگی، فردی شدن و کم رنگ شدن شکاف های متداول اجتماعی، اهمیت یافتن سبک زندگی و «سیاست زندگی» برای جوانان، از هم پاشیدگی شبکه های سنتی همسایگی و نوسازی شهری از جملة زمینه های اصلی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی جوانان قرار داده اند. آنچه در کنار این روندها و متأثر از رشد رسانه های جدید قابل ذکر است اهمیت بیش از پیش تنوع در اوقات فراغت برای جوانان است. اولین نسل آشنا با کامپیوتر و تکنولوژی های ارتباطی را باید نسل فعلی دانست. بسیاری از آنان می توانند با طیفی از نرم افزارهای کامپیوتری کار کنند و به راحتی آن را بفهمند. این تحولات تکنولوژیک علاوه بر تأثیر بر ذوق، سلیقه و نیاز ارتباطی آنها، گذراندن اوقات فراغت آنها را نیز تحت تأثیر قرار داده است. دو فرآیند رسانه ای شدن[1] و خانگی شدن[2] توصیف کنندة گذران بخش عمده ای از فراغت جوانان در جوامع مدرن است. جوانان فراغت خود را بیش از پیش در خلوت سپری می کنند و برای سرگرم شدن به طور فزاینده ای به رسانه های جدید متکی هستند.
نقش همسالان در الگوسازی و هویت جوانان:

یکی از مهم ترین گروه های مرجع جوانان، گروه همالان و دوستان است. در دوره ی جوانی، گروه دوستی نقش مهمی در الگو پذیری و شکل گیری شخصیت جوانان ایفا می کند. دوران جوانی اقتضائات خاص خود را دارد. میل به نوگرایی، تمایل به استقلال، مد گرایی، تمایل به مطرح کردن و ابراز خود، الگو گرفتن و افزایش ارتباط با همسالان و … از ویژگی های دوران جوانی است. در نتیجه ارتباط با دوستان و وسایلی که این ارتباط را فراهم می کنند، از اهمیت بسزایی برخوردارند.